کنتاکتور فرمان
یکی از پرکاربردترین قطعات در صنعت برق کنتاکتور فرمان است؛ که همانند رله نقش یک کلید مغناطیسی را برای کلیدزنی یک مدار قدرت ایفا می‌کند. به زبان ساده‌تر این سوییچ الکترومغناطیسی با دریافت سیگنال از مدار فرمان، وظیفه قطع و وصل جریان بین بار و منبع تغذیه را بر عهده دارد. بدین صورت که با ایجاد اتصال جریانی کوچک در ورودی این قطعه، جریانی بزرگ‌تر را در خروجی آن قطع و وصل می‌کند. در واقع این سوییچ جایگزین کلیدهای ساده شده، تا به جای اینکه به حالت دستی عملیات قطع و وصل انجام شود، یک جریان کوچک جهت تحریک به ورودی کنتاکتور وارد شده، تا کلید داخلی در حالت روشن قرار گیرد. سپس هنگام قطع جریان ورودی، کنتاکتور قطع می‌شود.
کنتاکتورها نسبت به کلیدهای اتوماتیک قابلیت دارند تا در دفعات بالاتر و با سرعت بیشتر، قطع و وصلی ایجاد کند. در حال که کلیدهای ساده جهت قطع جریان اتصال کوتاه طراحی شده اند. همین امر باعث کارایی، دوام و طول عمر بیشتر آن‌ها نسبت به کلیدها گشته است. همچنین از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و ایمن‌تر است. کنتاکتورها جایگزین حالت دستی برای کلیدزنی شده‌اند؛ زیرا قابلیت طراحی و مدار فرمان خودکار و همزمان از چند محل را دارند. آن‌ها بدون دخالت نیروی انسانی قطع و وصل جریان را انجام می‌دهند؛ مانند: تایمرها و فتوسل‌ها.
کنتاکتور و رله هر دو سوییچ مغناطیسی هستند؛ اما تفاوت اساسی دارند، کنتاکتورها به صورت سه فاز و برای کنترل ولتاژهای بالا (بیش از ۱۵ آمپر) طراحی شده‌اند. کنتاکتورها در مقایسه با رله‌ها بزرگ‌تر بوده و تعمیر و نگهداری آن‌ها آسان‌تر است. آن‌ها معمولا به صورت باز (NO یا Normally Open) به مدار متصل هستند و مصرف انرژی بالاتری دارند و گران‌تر از رله هستند. در حالی که رله‌ها به صورت تک فاز برای ولتاژهای پایین استفاده می‌شوند؛ کم مصرف، کوچک‌تر و ارزانترند؛ در اکثر مواقع قابل تعمیر نیستند و معمولا بسته (NC یا Normally Closed) هستند.
مشخصات کنتاکتور فرمان
در رابطه باپارامترها و مشخصات کنتاکتور فرمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
🔹 ولتاژ نامی
🔹 جریان نامی
🔹 انرژی مصرفی
🔹 درجه حرارت کار
🔹 جریان حرارتی
🔹 تعداد تیغه‌ها
🔹 زمان قطع و وصل
🔹 عمر مکانیکی
کنتاکتور دارای سه بخش است: کنتاکت ها، سیم پیچ الکترومگنت و محفظه.
کنتاکت یا تیغه مهم‌ترین بخش کنتاکتور است که جریان را عبور می‌دهد.
سیم‌پیچ روی هسته الکترومغناطیسی پیچیده شده و به عنوان یک آهنربای الکتریکی عمل می‌کند و دارای دو بخش است. یک هسته ثابت E شکل، که به آن مدار فرمان گفته می‌شود. و دیگری هسته متحرک U شکل، که به آن مدار قدرت می‌گویند؛ توسط یک فنر با فاصله از هسته ثابت قرار گرفته است؛ و کنتاکت‌های قدرت روی آن قرار دارد.
زمانی که جریان از طریق منبع تغذیه یا مدار کنترل خارجی وارد سیم‌پیچ شده و از هسته ثابت عبور می‌کند، به یک آهن ربای الکتریکی تبدیل شده و هسته متحرک را به سمت خود جابجا و متصل می‌کند. هنگامی که انرژی سیم‌پیچ تخلیه گردد، نیروی الکترومغناطیسی صفر می‌شود و فنر به عقب و حالت نرمال (موقعیت OFF) برمی‌گردد. محفظه کنتاکتور از جنس پلاستیک سرامیک و باکالیت جهت عایق و محافظت کردن از کنتاکت‌های برق‌دار در برابر تماس، گرد و غبار و خطرات ناشی از انفجار و غیره استفاده می‌شود.
کاربرد کنتاکتور فرمان
از جمله کاربرد کنتاکتورها می‌توان به موارد ذیل اشتره کرد:
حفاظت در برابر اضافه بار و اتصال‌های کوتاه در استارتر و راه‌انداز موتورهای صنعتی، اتوماسیون چراغ‌ها و نورافکن‌ها جهت روشنایی‌های صنعتی، تجاری، مسکونی؛ کنترل بارهای مختلف الکتریکی از جمله بانک‌های خازنی، گرمکن‌های الکتریکی، الکتروموتورها و دیگر تجهیزات الکتریکی مورد مصرف قرار می‌گیرد. طراحی و نصب یک مدار راه‌انداز می‌تواند در مواقع قطع شدن برق، مدار مصرف‌کننده را قطع کند و سپس مجددا استارت پیدا کند. از مزایای این همبندی می‌توان به جلوگیری از خطرهای ناگهانی اشاره کرد. یکی از پرکاربردترین تجهیزات کنتاکتور اشنایدر از برند اشتایدر الکتریک می‌باشد.
این محصول طبق استانداردهای بالا اروپا تولید شده و جزء برندهای برتر اروپایی محسوب می‌شود. از سری‌های معرفی شده آن‌ها سری D و E پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین‌ها بوده‌اند. از دیگر تجهیزات پرکاربرد می‌توان کلید حرارتی اشنایدر Motor Protection Circuit Breaker یا به اختصار (MPCB) را نام برد. این قطعه در برابر جریان بار اضافی از تجهیزات برقی مانند الکتروموتورها، موتورهای القایی و موتورهای آسنکرون استفاده می‌شود. طوری که در مواجه با جریان بیش از حد مجاز، قبل از بالا رفتن حرارت ایجاد شده در موتور، و ایجاد آسیب دیدگی، مدار را قطع کند. در این قطعه یک بی‌متال وجود دارد که هنگام اضافه بار گرم شده و فعال می‌شود.
کلام پایانی
کنتاکتور فرمان همانند رله بزرگی عمل می‌کند که به منظور سوییچ کردن و کنترل جریان بار اضافی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از کنتاکتور اشنایدر و کلید حرارتی اشنایدر می‌توان از آسیب‌ها و خسارات وارده در اثر اضافه بار محافظت نمود. محصولات برند اشنایدر در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا مورد توجه مصرف‌کنندگان قرار گرفته است. چرا که علاوه بر استفاده از فن‌آوری‌های روز و طراحی مناسب با نیاز مصرف‌کنندگان، ایمنی، تنوع در محصولات، ساخته شده از مواد با کیفیت و در عین حال سازگار با محیط زیست می‌باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این محصولات از وب سایت برق لئو دیدن فرمایید.
تاریخ انتشار 1402/01/11
