مدار فرمان کنتاکتور
کنتاکتور یکی از قطعات پرکاربرد در انواع و اقسام لوازم برقی صنعتی است و یکی از ساده‌ترین روش‌های قطع و وصل اتوماتیک موتور، استفاده از کنتاکتور در مدار است. کنتاکتور شامل سکسیونر قطع زیر بار است، که تیغه‌ی متحرک آن تحت تاثیر نیروی دائم الکترومغناطیسی، با کنتاکت ثابت در تماس می‌باشد. مدار فرمان کنتاکتور به طور کلی در موتورهای تک فاز و سه فاز در محدودۀ توان ۲٫۲ تا ۴۵۰ کیلووات و برای کنترل اتوماتیک موتور استفاده می‌شود.
نحوه عملکرد مدار کنتاکتور به این شکل است که در کویل کنتاکتور جریان به طور همیشگی برقرار می‌باشد و تیغه‌ی متحرک کنتاکتور را با فشار ایده‌آل، در حالت وصل با کنتاکت ثابت نگه خواهد داشت. اگر کاهش ولتاژ و یا قطع جریان در سیم پیچ یا کویل اتفاق بیفتد و جریان برق ناگهان زیاد شود، کنتاکت متحرک به طور اتوماتیک در موقعیت قطع قرار گرفته و جریان را قطع می‌کند. به این نحو تیغه‌های نگاه دارنده کنتاکت‌ها که در مسیر جریان بار موتور در مدار فرمان کنتاکتور قرار دارند، قطع خواهد شد، تیغه‌های مدار فرمان کنتاکتور فقط تحت تأثیر نیروی مغناطیسی ثابت به یکدیگر متصل خواهند بود و نیازمند وجود نیروی الکترومغناطیسی دائم برای جذب تیغه‌ها به یکدیگر می‌باشند.
اگر قطع جریان اتفاق بیوفتد، تیغه‌ها تحت تأثیر نیروی فنر از کنتاکت‌های ثابت، جدا خواهند شد و جریان تغذیه موتور را قطع می‌کند که این عمل را آزاد شدن کنتاکتور می‌نامند. با توجه به کاربرد گسترده‌ی کنتاکتورها، این قطعات با برندها و ظرفیت‌های متعددی در بازار عرضه می‌شود؛ یکی از معتبرترین برندهای کنتاکتور موجود در ایران، کنتاکتور اشنایدر است که با در آمپرهای مختلف و برای کاربردهای گوناگون در دسترس است.
مدار فرمان کنتاکتور سه فاز
ساختار مدار فرمان کنتاکتور سه فاز به این صورت است که از چندین کنتاکت ساخته شده است که اکثر آن‌ها در حالت باز قرار خواهند گرفت که کنتاکت‌های باز مدار کنتاکتور با علامت اختصاری NO مشخص می‌شوند. وقتی مدار فرمان کنتاکتور نیاز به باز و بسته شدن پیدا می‌کند، کنتاکت‌های مدار با سرعت بسیار بالایی، باز و بسته خواهند شد. بیشترین عمکلرد کنتاکتورها در این نوع مدار، در زمان قطع شدن موتور در جریان جریان بالا است، در این موقعیت موتور برق جریان بالا تولید قوس الکتریکی خواهد کرد، پس برای کاهش و کنترل قوس الکتریکی ایجاد شده کنتاکتور کار شده در مدار فرمان کنتاکتور وارد عمل خواهد شد.
روش کار مدار فرمان کنتاکتور بسیار ساده است، زمانی که جریان الکتریکی از کنتاکتور رد می‌شود، یک میدان مغناطیسی قوی در مدارفرمان کنتاکتور تولید خواهد شد، در این قسمت، میدان مغناطیسی تولید شده آرمیچر را به طرف بوبین یا سیم پیچ هدایت می‌کند و با این کار یک قوس الکتریکی تولید می‌شود. در نتیجه جریان الکتریکی از طریق یکی از کنتاکت‌ها به سمت دستگاهی که کنتاکتور در آن قرار گرفته حرکت خواهد کرد و با این کار ساده، مدار روشن و خاموش خواهد شد.
جالب است بدانید که مدارفرمان کنتاکتور اغلب برای کاربردهای سه فاز طراحی شده‌است تا از خطرات احتمالی به وجود آمده در ولتاژ بالا، از قبیل اتصال کوتاه در مدار، پیش گیری کند، سرعت کلید زنی یا سوئیچینگ مدارکنتاکتور سه فاز بالا است و مصرف برق بالایی نیز خواهد داشت. نکته‌ای که در این قسمت بسیار مهم می‌باشد این است که مدار فرمان کنتاکتور سه فاز فقط در برق صنعتی استفاده نمی‌شود، بلکه در سیم کشی برق ساختمان نیز می‌توان از مدار فرمان کنتاکتور برای کنترل قطع و وصل جریان برق در خانه استفاده کرد، به این شکل که کل برق ساختمان را روی یک مدارفرمان کنتاکتور وصل کرده و بعد از این عمل، مدار را به یک کلید فرمان وصل کنیم.
مدار فرمان کنتاکتور با تایمر
تایمرها یکی از وسایل فرمان دهنده در مدار فرمان کنتاکتور هستند که در واقع وظیفۀ کنترل مدار را برای مدت زمانی تعیین شده‌ای، برعهده خواهند داشت. در بعضی از مواقع ما انتظار داریم ﻛﻪ ﻳﻚ مدار ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ از دریافت فرمان ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر کند و ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ تعیین نشده‌ای، دیگر عملکرد خود را نداشته باشد، برای حل این مشکل، در ﻣﺪار فرمان کنتاکتور از انواع ﺗﺎﻳﻤﺮ اﺳﺘﻔﺎده خواهد شد.
به قصد ساده‌سازی استفاده تایمر و کنتاکتور در کنار هم، مدل‌های مختلفی از تایمر طراحی و ساخته شده‌است، این تایمرها به سادگی روی مدار فرمان کنتاکتور نصب خواهند شد و پروسه مونتاژ و سیم وبندی را آسان‌تر خواهند کرد. در این قسمت تایمرهای انتخاب شده نسبت به کنتاکتور استفاده شده در مدار فرمان کنتاکتور، به سه نوع، پنوماتیک، الکترونیک قابل نصب از روبرو، الکترونیک قابل نصب روی بوبین؛ تقسیم خواهند شد.
تاریخ انتشار 1401/10/01
